Aleksander Pociej

W dniach 24–28 stycz­nia br. wzią­łem udział w zimo­wej sesji Zgro­ma­dze­nia Par­la­men­tar­ne­go Rady Euro­py, któ­ra po raz pierw­szy odby­ła się w for­mie hybry­do­wej. Od mar­ca 2020 r., w związ­ku z sytu­acją epi­de­mio­lo­gicz­ną Rada Euro­py zosta­ła zmu­szo­na odwo­łać dwie sesje par­la­men­tar­ne zarów­no kwiet­nio­wą jak i czerw­co­wą, a obra­dy paź­dzier­ni­ko­we zosta­ły zastą­pio­ne przez roz­sze­rzo­ną komi­sję sta­łą i przy­bra­ły for­mę wideokonferencji.

COVID 19 nie tyl­ko zakłó­cił orga­ni­za­cję pra­cy w ZPRE, ale też znacz­nie wpły­nął na stan demo­kra­cji, pra­wo­rząd­no­ści i pra­wa czło­wie­ka w pań­stwach człon­kow­skich Rady Euro­py. W wie­lu kra­jach zarzą­dza­nie kry­zy­sem sani­tar­nym przez wła­dzę wyko­naw­czą sta­ło się pre­tek­stem do wpro­wa­dze­nia kon­tro­wer­syj­nych prze­pi­sów, któ­re w znacz­nym stop­niu ogra­ni­czy­ły pra­wa i wol­no­ści oby­wa­tel­skie. Moją uwa­gę rów­nież przy­kuł fakt, że dzia­łal­ność nie­któ­rych par­la­men­tów naro­do­wych zosta­ła kom­plet­nie zawie­szo­na i tym samym ZPRE sta­ło się jedy­nym forum, gdzie głos par­la­men­ta­rzy­stów mógł wybrzmieć. Stąd, jako prze­wod­ni­czą­cy gru­py Euro­pej­skiej Par­tii Ludo­wej — naj­więk­szej frak­cji poli­tycz­nej w ZPRE, doło­ży­łem wszel­kich sta­rań, aby dopro­wa­dzić do zmia­ny regu­la­mi­nu ZPRE w taki spo­sób, aby znacz­na część posłów i sena­to­rów mia­ła moż­li­wość fizycz­ne­go uczest­ni­cze­nia w obra­dach. Wysił­ki te dopro­wa­dzi­ły do wpro­wa­dze­nia for­mu­ły hybry­do­wej, któ­ra jak się oka­za­ło, jest naj­lep­szą alter­na­ty­wą dla wszyst­kich dele­ga­cji. Tym samym pod­czas sesji stycz­nio­wej oko­ło 100 depu­to­wa­nych uczest­ni­czy­ło w obra­dach ZPRE w Strasburgu.

Pod­czas tygo­dnio­we­go posie­dze­nia Zgro­ma­dze­nie doko­na­ło wybo­ru nowych sędziów do Try­bu­na­łu Praw Czło­wie­ka, odpo­wied­nio z Gre­cji Ioannis’a Ktistakis’a i Andreas’a Zünd oby­wa­te­la Szwaj­ca­rii. Wyło­ni­ło rów­nież zastęp­cę Sekre­ta­rza Gene­ral­ne­go Rady Euro­py, Bjorn Berg’a, Nor­we­ga, któ­ry zastą­pi Gabriel­lę Bat­ta­ini-Dra­go­ni, peł­nią­cą tę funk­cję od 2012 roku, a na urząd nowe­go Sekre­ta­rza Gene­ral­ne­go ZPRE, po raz pierw­szy w histo­rii zosta­ła wybra­na kobie­ta, Despi­na Chat­zi­vas­si­liou-Tso­vi­lis, gre­czyn­ka, któ­ra zastą­pi peł­nią­ce­go od dwóch kaden­cji to sta­no­wi­sko, Woj­cie­cha Sawickiego.
Dodat­ko­wo, pod­czas obrad prze­pro­wa­dzi­li­śmy licz­ne dys­ku­sje doty­czą­ce m.in. etycz­nych, praw­nych i prak­tycz­nych aspek­tów szcze­pień prze­ciw­ko COVID 19; pro­ble­mów z wdra­ża­niem wyro­ków Euro­pej­skie­go Try­bu­na­łu Praw Czło­wie­ka w pań­stwach człon­kow­skich RE; aresz­to­wa­nia głów­ne­go opo­zy­cjo­ni­sty rosyj­skie­go Alek­sie­ja Nawal­ne­go; obec­nej sytu­acji poli­tycz­nej w Rosji. 

Jed­ną z klu­czo­wych debat sta­no­wił raport Alfon­so Orlan­do nt. „Nie­za­wi­sło­ści sędziów w Pol­sce i Repu­bli­ce Moł­da­wii”. Po raz pierw­szy na forum mię­dzy­na­ro­do­wym, przed­sta­wio­no pro­blem zwią­za­ny z zastra­sza­niem i nęka­niem przez aktu­al­ny rząd zarów­no nie­za­leż­nych sędziów jak i innych urzęd­ni­ków wymia­ru spra­wie­dli­wo­ści, któ­rzy bro­niąc swo­jej nie­za­wi­sło­ści odma­wia­ją pod­da­nia się dyk­ta­to­wi Mini­stra Spra­wie­dli­wo­ści. W przy­ję­tej rezo­lu­cji człon­ko­wie ZPRE wezwa­li Rząd RP do wyco­fa­nia się z wie­lu wpro­wa­dzo­nych zmian w pol­skim wymia­rze spra­wie­dli­wo­ści (mię­dzy inny­mi dot. Sądu Naj­wyż­sze­go i Kra­jo­wej Rady Sądow­nic­twa), powstrzy­ma­nia się od podej­mo­wa­nia jakich­kol­wiek dal­szych środ­ków usta­wo­daw­czych i admi­ni­stra­cyj­nych jak rów­nież innych ini­cja­tyw, któ­re stwa­rza­ją zagro­że­nie dla nie­za­leż­no­ści wymia­ru spra­wie­dli­wo­ści i są “nie­god­ne demo­kra­cji i pań­stwa prawa”.

Sesja zimo­wa ZPRE była rów­nież oka­zją do pod­su­mo­wa­nia prac Zgro­ma­dze­nia pod­czas kil­ku ostat­nich, trud­nych mie­się­cy. Jed­nym z klu­czo­wych dzia­łań Rady Euro­py jest spra­wo­wa­nie kon­tro­li lub też moni­to­rin­gu nad kra­ja­mi, któ­re nie prze­strze­ga­ją zasad pra­wo­rząd­no­ści, demo­kra­cji jak i praw czło­wie­ka. Z powo­du pan­de­mii dzia­ła­nia te zosta­ły moc­no ogra­ni­czo­ne m.in. z powo­du bra­ku moż­li­wo­ści odby­cia ofi­cjal­nych wizyt przez par­la­men­ta­rzy­stów, któ­rzy są odpo­wie­dzial­ni za przy­go­to­wa­nie rapor­tu nt. państw obję­tych ww. pro­ce­du­rą jak m.in. Buł­ga­ria, Pol­ska, Ukra­ina, Rosja. Ponad­to, więk­szość misji obser­wa­cyj­nych zwią­za­nych z wybo­ra­mi zosta­ła rów­nież odwo­ła­na z powo­dów sani­tar­nych. Z pla­no­wa­nych dzie­się­ciu, do skut­ku doszły tyl­ko trzy, któ­re mia­ły miej­sce w Pol­sce, Azer­bej­dża­nie i Gru­zji. W 2021 są pla­no­wa­ne kolej­ne m.in. w Alba­nii, gdzie zosta­łem mia­no­wa­ny prze­wod­ni­czą­cym ofi­cjal­nej dele­ga­cji RE. Mając świa­do­mość odpo­wie­dzial­no­ści i wagi tej misji, doło­żę wszel­kich sta­rań, aby doszła ona do skut­ku i prze­bie­gła spraw­nie i bezpiecznie. 

Minio­ny rok, pomi­mo licz­nych prze­ciw­no­ści i sytu­acji sani­tar­nej na świe­cie nale­ży zali­czyć do owoc­ne­go i bar­dzo pra­co­wi­te­go na forum ZPRE. O dyna­mi­ce tych dzia­łań świad­czą mię­dzy inny­mi przy­go­to­wa­ne spra­woz­da­nia w tym m.in. mój raport nt. migra­cji inwe­sty­cyj­nej czy też licz­by odby­tych spo­tkań i posie­dzeń (25 posie­dzeń Komi­te­tu Pre­zy­denc­kie­go; 16 posie­dzeń Komi­sji Sta­łej oraz 89 posie­dzeń komi­sji tematycznych).